Waar volwassenen al moeite hebben dat zij zoveel moeten, kunnen HSK niets met zinnen waarin het woordje moeten voorkomt. Zij moeten niets. HSK zijn van nature geneigd om anderen tegemoet te komen, dus waarom zou een ander hen zeggen wat zij moeten doen?

Carolien zit in groep 4. Iedere keer is zij de laatste met het pakken van haar boek en werkschrift. De juf spreekt  haar ouders hier op aan tijdens het 10 minuten gesprek. Thuisgekomen vragen haar ouders: de juf vertelde dat jij altijd laat bent met het pakken van je spullen, hoe komt dat zo? Carolien: In groep 3 zei de juf altijd: jullie mogen je boek pakken. Deze juf zegt: Jullie moeten nu je boek pakken. En dan denk ik: denkt de juf nu echt dat iemand het niet zal doen als ze zegt: jullie mogen je boek pakken? En dan ben ik zo aan het denken dat ik vergeet om mijn spullen te pakken.

HSK nemen alles letterlijk dus ook het woordje moeten ervaren zij als dwang. In een tijd waarin kinderen steeds vaker eigenaar worden van hun eigen leerproces is het belangrijk om duidelijke kaders uit te zetten. Kinderen laten zich graag leiden. Zodra zij gestuurd worden kunnen ze echter recalcitrant worden. Het woordje moeten kan niet altijd door mogen vervangen worden omdat kinderen dan werkelijk denken dat zij altijd keus hebben. Op de ene school is daar meer ruimte voor dan op de andere school. Belangrijk is echter dat de impact van het woordje moeten erkend wordt en dat men zich bewust is van het feit dat het weerstand op kan roepen.

Zodra het moeten verdwijnt zullen kinderen meer vrijheid ervaren en makkelijker zelf verantwoordelijkheid nemen. Bij moeten is geen vrijheid dus geen eigen inbreng mogelijk. Kinderen zijn echter zeer inventief. Binnen bepaalde kaders kunnen zij laten zien wie zij werkelijk zijn en hoe zij verbanden leggen, structuren doorzien en hun oplossend vermogen aanspreken.

Noor Gabriëls

(dit artikel was eerder te lezen op HSPadviseurs)