Uitstelgedrag

Hoe is het toch mogelijk dat hij altijd alles op het laatste moment nog moet doen? Waarom vraagt ze niets? Sommige dingen moet je gewoon uit je hoofd leren, waarom doe je dat nou niet?

HSK (hoog sensitieve kinderen) hebben over het algemeen niets met tijd. Dit betekent dat ze ‘in het nu’ leven en heel moeilijk in kunnen schatten hoe lang zij met een taak bezig zijn, hoe lang een uur precies duurt (als ik het leuk vind is het zo om, als ik er niets aan vind duurt het heel lang dus hoe lang duurt het nou echt?). Wanneer een kind om 17.30 thuis moet zijn kan het gerust om die tijd bij zijn vriendje vertrekken, een praatje maken met iedereen die hij onderweg tegenkomt en dan hoogst verbaasd zijn dat de rest van het gezin al zit te eten wanneer hij thuis komt want hij is toch op tijd?

Op de basisschool leren kinderen de (reken)tafels en wordt er verwacht dat zij de topografie van diverse landen leren. Hier kunnen HSK veel problemen mee hebben. Eén van de oorzaken is dat zij erg veel moeite hebben om iets te leren waar zij het nut niet van inzien. En het gaat dan niet zo zeer om het nut van de te leren topografie, al leren zij liever omgaan met een atlas, een wegenkaart of een tomtom, het gaat ook om het feit dat zij weten dat zij alles wat zij uit hun hoofd leren één keer kunnen reproduceren om het daarna voorgoed kwijt te zijn. Of ze kennen de steden van Duitsland uit hun hoofd, maar hoeveel uur het rijden is naar Duitsland of waar Duitsland nu precies in Europa of op de wereld(bol) ligt, dat weten ze niet. HSK leren door verbindingen te leggen en zolang zij geen totaal plaatje hebben lukt het hen niet om het te leren óf ze zijn alles na de toets weer vergeten.

Een andere oorzaak is dat de meeste HSK beelddenkers zijn, ze zijn altijd opzoek naar patronen en overeenkomsten. ‘Gewoon’ uit je hoofd leren lukt bijna niet als het voor je gevoel ‘inhoudsloos’ is. Automatiseren doe je zonder erbij na te denken, HSK (en beelddenkers) willen het begrijpen voor ze het kunnen opslaan. Om hen te leren automatiseren is het dus belangrijk om hen met meerdere zintuigen te laten leren; tafels zingen of rappen of bewegingen maken, werken met beelden (dit is de wereld, dit Europa, hier ligt Duitsland en hier wonen wij), tekeningen laten maken maar bovenal duidelijk maken waaróm het geleerd wordt. Dit is een van de redenen waarom zij niet om hulp zullen vragen bij het leren van topografie, de tafels of hun spelling. Zij weten dat zij het wel willen maar niet kunnen, ze kunnen echter zelf niet verwoorden waaróm het niet lukt en wat zij nodig hebben om het wel een succes te laten zijn. Gelukkig hebben veel HSK een fotografisch geheugen en kunnen zij woordbeelden opslaan zonder dat zij dit hebben moeten leren. Veel HSK (en beeldenkers) hebben echter moeite met het opslaan van woordbeelden. Het is dus belangrijk dat ouders en leerkrachten weten dat dit deel van het HSK zijn evenveel zorg behoefd als het sensitieve gedeelte wat vaak duidelijker zichtbaar is.

HSK op de middelbare school hebben het lastig. Ze hebben een agenda of kijken op Magister om te zien wat hun huiswerk voor de volgende dag is. Op de vraag of er de komende week nog toetsen zijn en of ze een schema kunnen maken wanneer ze dan voor deze toets kunnen leren, zullen de meeste kinderen moeiteloos antwoord kunnen geven en ook een schema kunnen overleggen. Maar … vandaag is het dinsdag en de toets is vrijdag (mijn spreekbeurt is pas over 3 weken, dat verslag hoeft pas over een week af te zijn). Een schema maken is stap één, je het schema eigen maken en volgens het schema werken is stap twee en deze stap is voor veel HSK te groot om te nemen. 

Zoals gezegd, HSK hebben niets met tijd, zij kunnen niet inschatten hoeveel tijd zij daadwerkelijk nodig hebben om een taak af te maken. Daar het bijna allemaal beelddenkers zijn kan het zomaar zijn dat zij maar 10 minuten tijd aan hun geschiedenis proefwerk besteden en een dikke voldoende halen. Door wat de leerkracht verteld heeft hebben zij beelden kunnen vormen en de bijbehorende jaartallen kunnen de (figuurlijke)kapstok zijn om mensen en gebeurtenissen aan op te hangen. De wiskunde docent kan een onderwerp zó uitleggen dat de leerling direct begrijpt hoe de stof in elkaar zit. Door zelf verbanden te leggen en patronen te doorzien zal ook hier moeiteloos een voldoende worden gescoord. Maar, kan de leerling zich niet verbinden met de lesstof (of met de leerkracht!) kan voor hetzelfde vak ineens een dikke onvoldoende gehaald worden. Dan kan de leerling uren hebben gestudeerd maar krijgt hij het niet voor elkaar om zich de stof eigen te maken. Of hij denkt het te begrijpen en door een kleine verandering in de vraagstelling (wanneer de toets door een andere docent is gemaakt) begrijpt hij niet wat er van hem verwacht wordt.

Een van de oorzaken van uitstel gedrag is dus leven in het nu. Ik heb morgen die vakken dus maak ik dat huiswerk, de rest komt morgen wel. Een andere is; huiswerk hoort bij school en ik ben nu vrij dus ik doe niets. Wanneer een kind hiervan overtuigd is, is het lastig hem aan het werk te krijgen. De vakken die hij leuk vindt en waar hij goed in is, die lukken nog nét, de rest is bijna onbegonnen werk. Oplossing kan zijn om een huiswerkklas te zoeken, dat heeft afgebakende tijden en dan is het ook direct duidelijk dat vrije tijd écht tijd voor jezelf is. De kinderen die moeite hebben met plannen doordat zij leven in het nu zullen soms lange dagen maken omdat zij hun werk wel af willen hebben. Kinderen die vinden dat school en thuis gescheiden zijn zeggen dit niet om dwars te liggen, zij ervaren dit echt zo. Het is voor hen geen kwestie van niet willen maar van niet kunnen. Boos worden, belonen of straffen zal niet helpen, dit is hoe zij het voelen en ervaren.

Reactie:

Wow … wat herkenbaar voor mijzelf!! Ik leerde aardrijkskunde door verbindingen met de getallen en de namen die erbij hoorde te maken. Ik onthield waar een getal stond en wist dan welke naam erbij hoorde. Dus 1=Friesland bijvoorbeeld. Scoorde altijd ruim voldoende maar daarna was ik het kwijt (nu nog steeds, hoe hard ik mijn best ook doe …). Wiskunde was ik een kei in, tot een andere leraar anders uitlegde toen was ik het kwijt, kwam er niet meer in/uit. De eerste leraar was ook top, de ander was ik angstig voor. Ik heb nooit begrepen waarom ik sommige dingen maar niet voor langere tijd kon onthouden. En andere juist wel. Idd dan had ik er affiniteit mee of kon me verbinden met de leraar of de inhoud en kan idd beelden uitspraken en woorden goed onthouden. Weet wel dat ik altijd dacht…waarom dit leren, kan ik nu toch niks mee? En als ik naar een ander land/plaats wil, volg ik de borden wel of zoek het dan wel op. Ik weet dat ik hoogsensitief ben. Maar tot nu toe wist ik dit niet. Wat een ontdekking haha!! Bedankt voor deze tekst, ik deel um op mijn site.

José IJspeerd